Αφορμή του άρθρου αυτού ήταν το video από το αρχείο της ελληνικής αστυνομίας, που ανέβηκε στο autoholix group με τίτλο «Δείτε πως «τσακώνει» τους παραβάτες του ορίου ταχύτητας το φωτογραφικό ραντάρ της τροχαίας (video)», στο οποίο ακούγονται ο αστυνομικός να λέει «έξοδος Κινέττας, έλεγχος ταχύτητας», το κλείστρο της φωτογραφικής που «συλλαμβάνει» τον παραβάτη και μετά πάλι ο αστυνομικός «με 154 […] στη μεσαία, ένα λευκό».
Τα επόμενα βήματα –χωρίς καμία διάθεση ειρωνείας– είναι γνωστά: η αστυνομία θα βεβαιώσει την παράβαση, θα στείλει την κλήση και το δημόσιο ταμείο θα αυξήσει (αναλόγως μάλιστα με το εισόδημα του παραβάτη) τα έσοδά του. Και βέβαια ο παραβάτης οδηγός θα χάσει το δίπλωμά του για εξήντα ή και περισσότερες (αναλόγως των τυχόν βαθμών ποινής που έχει) ημέρες. Ας πρόσεχε, θα μου πείτε. Ας μην παραβίαζε το όριο ταχύτητας. Άλλωστε αυτό ορίστηκε για λόγους ασφαλείας. Έτσι δεν είναι; Εξάλλου, όπως λέει και η τροχαία, η υπερβολική ταχύτητα σκοτώνει.
Συμφωνούμε απολύτως. Τί, όμως, σημαίνει υπερβολική ταχύτητα; Ποτέ δεν έκανε τον κόπο να ορίσει την έννοια αυτή η τροχαία. Για αυτή, υπερβολική είναι κάθε ταχύτητα που υπερβαίνει το όριο του νόμου. [Και έτσι έχουμε το παράδοξο, όταν αυξάνεται ή μειώνεται το όριο, αυτό που μέχρι χθες ήταν υπερβολικό, την επομένη να μην είναι και αντίστροφα αυτό που μέχρι χθες ήταν νόμιμο την επομένη να είναι υπερβολικό!!].
Είναι λοιπόν έτσι; Κάθε ταχύτητα πάνω από το νόμιμο όριο είναι ταυτόχρονα και υπερβολική; Είναι δηλαδή επικίνδυνη; Προφανώς όχι. Το αν μια ταχύτητα ήταν ή όχι υπερβολική κρίνεται μόνο εκ τους αποτελέσματος. Αφού υπερβολική είναι μόνο η ταχύτητα που είτε προκαλεί ατύχημα, δηλαδή η ταχύτητα λόγω της οποίας ένα αυτοκίνητο, μηχανή, γουρούνα, φορτηγό ή όποιο άλλο μέσο, εκτρέπεται της πορείας του είτε δεν επιτρέπει στον οδηγό να αποτρέψει ένα ατύχημα, δηλαδή δεν μπορεί να αποφύγει μια κατάσταση που καλείται να αντιμετωπίσει. Νόμιμη αντίθετα είναι η «συμβατική» ταχύτητα που όρισε ο νομοθέτης εκτιμώντας (σε κάποιο βαθμό αυθαίρετα) ότι αν κάποιος οδηγεί με αυτή το ατύχημα δεν θα συμβεί. Η πράξη βέβαια αποδεικνύει ότι αυτό δεν συμβαίνει. Γιατί, ακόμα και αυτός που κινείται με το όριο ταχύτητας δεν καταφέρνει πάντοτε να αποτρέψει το ατύχημα (να αποφύγει π.χ. αυτόν που παραβίασε το stop). Κάτι που ενδεχομένως να κατάφερνε αν οδηγούσε με μικρότερη ταχύτητα, αφού ενδεχομένως θα είχε προλάβει να σταματήσει. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι, εκ του αποτελέσματος, η ταχύτητά του ήταν υπερβολική, αφού ο ίδιος δεν παραβίασε τον νόμο δεν θεωρείται υπαίτιος του ατυχήματος.
Η υπέρβαση λοιπόν του ορίου ταχύτητας δεν την καθιστά εξ ορισμού υπερβολική. Γεγονός που αποδεικνύεται από την ανάλυση των επίσημων στατιστικών στοιχείων της ελληνικής αστυνομίας για τις αιτίες των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων (βλέπε εδώ).
Στοιχεία από τα οποία προκύπτουν τα εξής:
Ι. Η «υπερβολική ταχύτητα» βρίσκεται μεταξύ της δεύτερης και τρίτης θέσης των αιτιών με ποσοστό όμως μόλις λίγο πάνω από το 12% (12,4% για το έτος 2017 και 12,1% για το έτος 2016) με πρώτη αιτία τα … «λοιπά αίτια αναφερόμενα στους οδηγούς» με ποσοστά 32,3% και 33,0% για τα έτη 2017 και 2016 αντίστοιχα. Και σε απόλυτους αριθμούς από το σύνολο των 679 και 752 θανατηφόρων ατυχημάτων των ετών 2017 και 2016, μόλις τα 84 και 91 αντίστοιχα οφείλονταν σε (αυτό που η αστυνομία ορίζει ως) υπερβολική ταχύτητα.
ΙΙ. Από το σύνολο των θανατηφόρων ατυχημάτων (από κάθε αιτία) από το σύνολο των 679 και 752 θανατηφόρων ατυχημάτων των ετών 2017 και 2016, μόλις τα 54 και τις δύο χρονιές έλαβαν χώρα στους κλειστούς αυτοκινητοδρόμους των Ν.Ε.Ο. Αθηνών – Πατρών και Αθηνών – Θεσ/νίκης, της Ε.Ο. Αντιρρίου – Ιωαννίνων, της Αττικής και της Εγνατίας Οδού.
ΙΙΙ. Κατά τα έτη 2017 και 2016 βεβαιώθηκαν 214.132 και 176.592 πρόστιμα αντίστοιχα για παραβίαση του ορίου ταχύτητας.
Αν λοιπόν κάθε παραβίαση του ορίου ταχύτητας συνιστούσε και υπερβολική ταχύτητα, αν δηλαδή ήταν πραγματικά επικίνδυνη είναι προφανές ότι ο αριθμός των ατυχημάτων θα ήταν διαφορετικός.
Η ταχύτητα λοιπόν των 154χλμ/ώρα του ως άνω αυτοκινήτου στην Εθνική Οδό, αν και παράνομη (και ως εκ τούτου έχουσα συνέπειες) δεν είναι υπερβολική. Αντίθετα, υπερβολική, ως επικίνδυνη, είναι η ταχύτητα των 50χλμ/ώρα (δηλαδή του ενός τρίτου της ως άνω ταχύτητας) έξω από σχολείο. Υπερβολική είναι, επίσης, η ταχύτητα των 50χλμ/ώρα σε περιοχές αμιγούς κατοικίας. Και όμως το όριο στις κατοικημένες περιοχές είναι 50 χλμ/ώρα …
Θα είχε μάλιστα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θα μας παρείχε χρήσιμες πληροφορίες, αν γνωρίζαμε την ταχύτητα (και το αντίστοιχο όριο ταχύτητας) με την οποία οδηγούσαν οι οδηγοί στα ατυχήματα αυτά.
Όπως επίσης θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θα μας παρείχε εξίσου χρήσιμες πληροφορίες, αν γνωρίζαμε ποια είναι τα … «λοιπά αίτια αναφερόμενα στους οδηγούς» που τόσο αόριστα αναφέρονται στα στατιστικά στοιχεία της τροχαίας.
Και βέβαια, πολύ θα ήθελα να ξέρω τι σκοπεύει να κάνει η τροχαία για τον περιορισμό των θανατηφόρων ατυχημάτων. Γιατί, τα στοιχεία αποδεικνύουν περίτρανα, ότι έχει αποτύχει και, μάλιστα, παταγωδώς.
Γιατί τα λέω αυτά; Μα γιατί, αν τελικά θέλουμε να μειωθούν τα τροχαία θα πρέπει να βγάλουμε από το στόμα μας την «πιπίλα» της υπερβολικής ταχύτητας και να αναζητήσουμε τα πραγματικά αίτια του κάθε ατυχήματος. Μία από τις οποίες, ευρισκόμενη μάλιστα στην τρίτη και δεύτερη αιτία θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων των ετών 2017 και 2016, με ποσοστά 11,8% και 12,6% αντίστοιχα ήταν … οι πεζοί. Πόσες φορές άραγε έχετε διαβάσει άρθρα (εκτός του autoholix) για το θέμα αυτό;
Ας συμφωνήσουμε λοιπόν ότι τα όρια ταχύτητας πρέπει να τηρούνται.
Ας αναγνωρίσουμε όμως ότι η ταχύτητα προκαλεί ποσοστιαία μικρό αριθμό ατυχημάτων και ας αρχίσουμε επιτέλους να αναζητούμε τα πραγματικά αίτια αυτών. Και το πρώτο, είναι όπως έχουμε ήδη γράψει στον ιστότοπο αυτό είναι ότι η έλλειψη ΚΑΙ οδηγικής παιδείας ΚΑΙ γνώσεων οδήγησης. Άλλωστε, το πρώτο βήμα της επίλυσης του κάθε προβλήματος είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει πρόβλημα …
Σέργιος Μαναράκης
Δικηγόρος / Διαμεσολαβητής Ν.3898/10
