Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή περίπου το 21% των ατόμων που χάνουν τη ζωή τους σε τροχαία ατυχήματα στην Ε.Ε. (και περίπου το 19% στην Ελλάδα) είναι πεζοί. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι άνω των 65 ετών. Για μεγάλο μέρος αυτών αποκλειστικά ή σε σημαντικό ποσοστό υπαίτιος ήταν ο πεζός.
Και όμως, ενώ το τροχαίο ατύχημα έχει, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, ως συνέπεια τουλάχιστον τον τραυματισμό του πεζού, η οδική συμπεριφορά των πεζών είναι πραγματικά απογοητευτική. Πεζοί διασχίζουν λεωφόρους σε κάθε πιθανό ή / και απίθανο σημείο, παραβιάζουν το κόκκινο (τον γνωστό … Σταμάτη), κινούνται ανάμεσα από αυτοκίνητα, διασχίζουν τους δρόμους μιλώντας ή, ακόμα χειρότερα, κοιτώντας το κινητό, πετάγονται μπροστά από το λεωφορείο που τους άφησε στη στάση με σκοπό να περάσουν απέναντι χωρίς καν να συνειδητοποιούν ότι ο όγκος του λεωφορείου τους καθιστά αόρατους για τους λοιπούς χρήστες του δρόμου, κλπ, κλπ.
Σε αυτό φταίει ασφαλώς η έλλειψη σχετικής εκπαίδευσης. Φταίει όμως και η νοοτροπία ότι «οι πεζοί έχουν πάντα προτεραιότητα» (ή στην παραλλαγή της ότι «οι πεζοί έχουν πάντα δίκιο»). Είναι όμως έτσι;
Έχουν οι πεζοί πάντα προτεραιότητα;
Η απάντηση είναι ασφαλώς: Όχι
Ο Κ.Ο.Κ. περιέχει διατάξεις (άρθρο 38) που ρυθμίζουν τα της κίνησης των πεζών.
Έτσι –μεταξύ άλλων– οι πεζοί:
• Υποχρεούνται (με ελάχιστες εξαιρέσεις) να χρησιμοποιούν τα πεζοδρόμια ή τα ειδικά για αυτούς ερείσματα.
• Δεν επιτρέπεται να υπερπηδούν εμπόδια π.χ. δοκούς, αλυσίδες, νησίδες, στηθαία, κιγκλιδώματα, που έχουν τοποθετηθεί από τις αρμόδιες αρχές για ειδικούς λόγους. Η ύπαρξη τέτοιων εμποδίων σημαίνει απαγόρευση εισόδου του πεζού στην αποκλεισμένη επιφάνεια της οδού.
• Εφόσον δεν υπάρχουν πεζοδρόμια ή ειδικά ερείσματα και για το λόγο αυτό αναγκάζονται να χρησιμοποιούν το οδόστρωμα υποχρεούνται να βαδίζουν αντίθετα και σε μονό στοίχο με την κατεύθυνση της κυκλοφορίας και όσο το δυνατόν πλησιέστερα στο άκρο του οδοστρώματος, εκτός αν κατ’ αυτόν τον τρόπο κινδυνεύουν ή δεν το επιτρέπουν ειδικές περιστάσεις.
• Προκειμένου να διασχίσουν το οδόστρωμα, υποχρεούνται:
– αν υπάρχουν στο οδόστρωμα διαβάσεις πεζών, να τις χρησιμοποιούν και να συμμορφώνονται στους τυχόν φωτεινούς σηματοδότες ή τα σήματα των τροχονόμων.
– αν δεν η κυκλοφορία δεν ρυθμίζεται με φωτεινούς σηματοδότες, να μην κατεβαίνουν στο οδόστρωμα πριν λάβουν υπόψη τους την απόσταση και την ταχύτητα των οχημάτων τα οποία πλησιάζουν
– αν δεν υπάρχουν στο οδόστρωμα διαβάσεις πεζών, να μην κατεβαίνουν σ’ αυτό, αν δεν βεβαιωθούν ότι δεν θα παρεμποδίσουν την κυκλοφορία των οχημάτων, στη συνέχεια δε να διασχίζουν το οδόστρωμα κάθετα προς τον άξονά του.
– να διασχίζουν το οδόστρωμα κάθετα χωρίς να βραδυπορούν ή να σταματούν σε αυτό αδικαιολόγητα.
Οι πεζοί λοιπόν δεν έχουν πάντοτε προτεραιότητα. Ούτε βεβαίως έχουν πάντοτε δίκιο. Για αυτό και δεν είναι λίγες οι δικαστικές αποφάσεις που αναγνωρίζουν ποσοστιαία ή ακόμα και αποκλειστική υπαιτιότητα σε πεζούς για την πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων.
Οι πεζοί, ως χρήστες των οδών, οφείλουν (και αυτοί) να τηρούν τις διατάξεις του Κ.Ο.Κ., ο οποίος μάλιστα προβλέπει και την επιβολή διοικητικού προστίμου (που σήμερα ανέρχεται σε σαράντα ευρώ) σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων αυτών.
Υποχρεώσεις βέβαια έχουν και οι οδηγοί, οι οποίοι, σύμφωνα και πάλι με τον Κ.Ο.Κ. (άρθρο 39), πρέπει να αποφεύγουν να συμπεριφέρονται με τρόπο που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τους πεζούς υποχρεούνται δε σε συγκεκριμένες ρητά αναφερόμενες σε αυτόν ενέργειες. Προβλέπει επίσης και την επιβολή διοικητικού προστίμου (που σήμερα ανέρχεται σε διακόσια ευρώ) σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων αυτών.
Θυμάμαι, όμως, με θλίψη (και εδώ καταδεικνύεται η σημασία και ο ρόλος που θα μπορούσαν να διαδραματίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα γνωστά και ως «τέταρτη εξουσία») τα κοροϊδευτικά σχόλια γνωστού παρουσιαστή της πρωινής ενημερωτικής ζώνης στην ανακοίνωση της είδησης ότι η –τότε– κυβέρνηση είχε αποφασίσει να εφαρμόσει τον (ήδη ψηφισμένο) νόμο και να επιβάλει το πρόστιμο αυτό στους πεζούς που παραβίαζαν το κόκκινο. Αντί να στηρίξουν μια σωστή απόφαση, κυριολεκτικά την χλεύαζαν. Ήταν ο ίδιος δημοσιογράφος που κορόιδευε την επίσης πρόβλεψη του Κ.Ο.Κ. (άρθρο 14 παρ. 4) για την υποχρέωση των οδηγών αγελών ή κοπαδιών να επισημαίνουν με ευδιάκριτα φώτα την αγέλη ή το κοπάδι όταν κινούνται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αν όμως συναντούσε ποτέ κοπάδι ζώων, βράδυ, σε μη φωτιζόμενο δρόμο, μάλλον θα άλλαζε άποψη…
Το ίδιο ενδεχομένως να έκανε αν ήταν μάρτυρας ή είχε εμπλακεί σε τροχαίο το οποίο είχε προκαλέσει πεζός…
Σέργιος Μαναράκης
Δικηγόρος / Διαμεσολαβητής Ν.3898/10
