Οι προκλήσεις και οι προοπτικές για τον Κλάδο Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος

ΑΓΟΡΑ | ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΕΕΠΕ – 20.10.2021

• Το 2020, οι πωλήσεις της εσωτερικής αγοράς υποχώρησαν κατά 8% σε σχέση με το 2019, με τη βενζίνη να υποχωρεί κατά 17% και το πετρέλαιο κίνησης κατά 9%.
• Οι πωλήσεις πετρελαίου θέρμανσης σημείωσαν υψηλές επιδόσεις, εξαιτίας της χαμηλής τιμής του, καταγράφοντας αύξηση κατά 15%.
• Το 2021 η εσωτερική αγορά κινήθηκε αντιστρόφως ανάλογα με το 2020, με τις πωλήσεις καυσίμων κίνησης να ανακάμπτουν και τις πωλήσεις πετρελαίου θέρμανσης να σημειώνουν ελεύθερη πτώση.
• Τους πρώτους 8 μήνες του 2021, οι πωλήσεις βενζίνης κινούνται αυξητικά κατά 2% και οι πωλήσεις πετρελαίου κίνησης αυξάνονται κατά 6%.
• Η ακριβή τιμή του πετρελαίου θέρμανσης και η μεγάλη αποθεματοποίησή του, έφερε μείωση στις πωλήσεις που αγγίζει το 41% το πρώτο 8μηνο του 2021.
• Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά η εσωτερική αγορά καυσίμων κινείται πτωτικά, στο -7% (8μηνο 2021).
• Οι πωλήσεις της διεθνούς αγοράς σημείωσαν μείωση 43% το 2020 και αύξηση 18% το 2021 (8μηνο).
• Στο σύνολο του κλάδου (εσωτερική και διεθνής αγορά) το 2020 σημειώθηκε μείωση 22% στις πωλήσεις, ενώ το 2021 (8μηνο) παρουσιάζεται μηδενική μεταβολή.
• Κατά τη διάρκεια των 2 ετών της πανδημίας ο κλάδος δεν έτυχε καμίας ευνοϊκής δημοσιονομικής μεταχείρισης.
• Τα ενοίκια που πληρώνουν οι Εταιρίες στους ιδιοκτήτες ακινήτων δεν μειώθηκαν, όπως συνέβη (ορθώς) με τα ενοίκια που καταβάλουν τα πρατήρια στις Εταιρίες.
• Το Υπουργείο Οικονομικών επιχείρησε να διορθώσει μια εντελώς άδικη στρέβλωση. Ο Κλάδος Εμπορίας Πετρελαιοειδών ήταν ο μόνος κλάδος που προπλήρωνε τους δασμούς και τους φόρους, σε αντίθεση με τα καπνικά προϊόντα και τα ποτά. Στο πλαίσιο αυτό δόθηκε μια πίστωση 5 ημερών, η οποία δεν λύνει το πρόβλημα ρευστότητας, αλλά κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.

ΑΓΟΡΑ | ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ

• Η ύπαρξη του Κλάδου είναι αναγκαία για την ασφαλή μετάβαση της χώρας στη νέα ενεργειακή εποχή και ο ρόλος του είναι κομβικός στην αλυσίδα διακίνησης των προϊόντων έως τον τελικό καταναλωτή.
• Το πλέον κρίσιμο ζήτημα τόσο για τη λειτουργία του Κλάδου, όσο για την προστασία του καταναλωτή και την θωράκιση των δημόσιων εσόδων είναι η παραβατικότητα.
• Το δεύτερο ζήτημα που αφορά στο μέλλον του Κλάδου, είναι η ενεργειακή του μετεξέλιξη, ώστε να ανταποκριθεί στις νέες ενεργειακές ανάγκες του καταναλωτή, αλλά και στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κλιματική αλλαγή και τη μηδενική εκπομπή ρύπων έως το 2050.
• Τόσο για την καταπολέμηση της παραβατικότητας, όσο για την ενεργειακή μετεξέλιξη του Κλάδου απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις.
• Καθοριστικής σημασίας είναι και η αλλαγή της εμπορικής στρατηγικής, ώστε ο κλάδος να στραφεί από τα συμβατικά ορυκτά καύσιμα στα «πράσινα» καύσιμα και τα καύσιμα νέας γενιάς.
• Το πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί και τα εξοντωτικά πρόστιμα απειλούν την βιωσιμότητα κάποιων Εταιριών του Κλάδου, καθώς αδυνατούν να υλοποιήσουν ορισμένα από τα μέτρα που τους επιβάλλονται.
• Αναφορικά με τα Καθεστώτα Επιβολής και σε συνεργασία με την ηγεσία του ΥΠΕΝ, η Πολιτεία αποφάσισε τη λήψη μέτρων τα οποία κρίνονται ορθολογικά και ρεαλιστικά.
• Επιπλέον ζητήματα που εκκρεμούν είναι η μείωση των ρύπων των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στα καύσιμα μεταφορών, και η υποχρέωση των Εταιριών να τηρούν το απαιτούμενο ποσοστό βιοκαυσίμων στα καύσιμα.
• Οι Εταιρίες Πετρελαιοειδών καλούνται να επιλέξουν βιοκαύσιμα υψηλής αειφορίας, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό λόγω του Καθεστώτος Κατανομής που ισχύει εδώ και χρόνια.

ΑΓΟΡΑ | ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

• Παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, η αγορά καυσίμων μαστίζεται από ζητήματα παραβατικότητας.
• Οι σημαντικότερες μορφές παραβατικότητας στην ελληνική αγορά είναι:
  • To λαθρεμπόριο στο πετρέλαιο κίνησης και στο υγραέριο κίνησης.
  • Η νόθευση καυσίμων με χημικές ουσίες.
  • Οι παράνομες παρεμβάσεις στη λειτουργία των αντλιών των πρατηρίων, με αποτέλεσμα να παραδίδονται μειωμένες ποσότητες στον καταναλωτή.
• Οι άμεσες επιπτώσεις είναι σημαντικές:
  • Tα ταμεία του κράτους χάνουν 100-150 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο από το λαθρεμπόριο και τη νόθευση.
  • Οι καταναλωτές χάνουν 50-90 εκατ. ευρώ από την αγοραστική τους δύναμη, εξαιτίας των «πειραγμένων» αντλιών.
• Ωστόσο, υπάρχουν και έμμεσες επιπτώσεις:
  • Στην υγεία των καταναλωτών και στο Περιβάλλον.
  • Στρέβλωση του υγειούς ανταγωνισμού.
• Σήμερα παρουσιάζεται μια ανησυχητική αύξηση των φαινομένων παραβατικότητας στα καύσιμα – Η ΑΑΔΕ, με μια σειρά ανακοινώσεων, επιβεβαιώνει την ύπαρξη κυκλωμάτων που διακινούν παράνομες ουσίες, εισαγόμενες από γειτονικές χώρες, παράνομες δεξαμενές, κ.λπ.
• Στην «καρδιά» της στρατηγικής για τον περιορισμό του λαθρεμπορίου και της παραβατικότητας βρίσκεται η αποτελεσματική λειτουργία του ηλεκτρονικού συστήματος Εισροών – Εκροών.
• Το σύστημα εγκαταστάθηκε στα πρατήρια και στις φορολογικές αποθήκες, το 2010.
• Το 2018 μετατέθηκε ο στόχος για την πλήρη λειτουργία, για το τέλος του 2021. Ωστόσο, ακόμη το σύστημα δεν λειτουργεί.

Ο ΣΕΕΠΕ εισηγήθηκε τη συνεργασία με την Πολιτείας, ώστε με την τεχνική υποστήριξη και τεχνολογική συνδρομή του:

• Να ξεπεραστούν τα προβλήματα που υπάρχουν από τα μη πιστοποιημένα λογισμικά των συστημάτων Εισροών – Εκροών που έχουν εγκατασταθεί στα πρατήρια, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται «κενά ασφαλείας», και να μην διασφαλίζεται η ορθή αποστολή των ψηφιακών δεδομένων.
• Να αξιοποιηθεί η νέα πλατφόρμα της ΑΑΔΕ «MyData». Χωρίς να επιβαρυνθούν με νέα κόστη οι πρατηριούχοι, το σύστημα να αρχίσει να λειτουργεί άμεσα και να μεταδίδει ψηφιακά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, τα οποία θα αξιοποιούνται πλέον από την Πολιτεία.

Στο πλαίσιο αυτό ο ΣΕΕΠΕ υπέγραψε πρόσφατα Μνημόνιο Συνεργασίας με την ΑΑΔΕ, αναλαμβάνοντας συνολικά το κόστος υλοποίησης του συστήματος Εισροών – Εκροών.

• Πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική συμφωνία που εγκαινιάζει τη συμμαχία μεταξύ συνεργασία ιδιωτικού τομέα και Πολιτείας, για την επίλυση ενός σημαντικού οικονομικού και κοινωνικού προβλήματος.
• Τα επόμενα αναγκαία βήματα:
  • Η ψήφιση εκκρεμών ΚΥΑ που αφορούν την εγκατάσταση συστήματος Εισροών – Εκροών και σε άλλα σημεία, π.χ. δεξαμενές ΚΤΕΛ, εργοτάξια. Ουσιαστικά σε όλους τους αποθηκευτικούς χώρους όλων των κατόχων του Ν. 3054.
  • Η ενίσχυση του στελεχιακού δυναμικού της ΑΑΔΕ, Ελεγκτικών Υπηρεσιών και Γενικού Χημείου του Κράτους.
  • Η επίσπευση δικαστικών υποθέσεων.
  • Η τροποποίηση της νομοθεσίας, ώστε να σφραγίζονται τα πρατήρια που ελέγχονται για παραβατικότητα.
• Το σημαντικότερο ζητούμενο είναι ο καλύτερος συντονισμός μεταξύ των Υπηρεσιών και των εμπλεκόμενων Υπουργείων, με τον ορισμό της ΑΑΔΕ ως Υπεύθυνου Φορέα, με αποφασιστικές αρμοδιότητες, για την ολοκληρωμένη και αποτελεσματική λειτουργία όλου του Έργου.
• Επιτακτική κρίνεται και η ενσωμάτωση όλων των ποιοτικών ελέγχων που σήμερα γίνονται από το ΥΠΕΝ με τα ΚΕΔΑΚ και την ΑΑΔΕ (Δημόσια Τελωνεία- Γενικό Χημείο Κράτους), με την διατήρηση των αδειοδοτικών ελέγχων στο ΥΠΕΝ.
• Μόλις τα μισά από τα δέκα ειδικά εξοπλισμένα οχήματα για διενέργεια επιτόπιων αναλύσεων, λειτουργούν σήμερα. Οι έλεγχοι κατά κανόνα, γίνονται στα μεγάλα αστικά κέντρα και κυρίως στην Αθήνα. Οι έλεγχοι πρέπει να επεκταθούν στην Περιφέρεια και τα νησιά.
• Τα αυτοκίνητα των ΚΕΔΑΚ πρέπει να έχουν πιστοποιημένο εξοπλισμό, ώστε να διενεργείται οριστικός έλεγχος των δειγμάτων.
• Και για να εφαρμόζονται οι ποινές, πρέπει να μην ισχύουν οι ίδιες κυρώσεις για ασφάλεια, αστοχία και δόλο.

Η υπογραφή του Μνημονίου με την ΑΑΔΕ αποτελεί ορόσημο στην μάχη κατά της παραβατικότητας, ωστόσο από μόνη της δεν είναι αρκετή.

Απαιτείται η πιστή εφαρμογή ενός ενιαίου σχεδίου, καθώς και η τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

ΑΓΟΡΑ | ΣΤΟΧΟΣ «FIT FOR 55»

• Στις 14 Ιουλίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη δέσμη μέτρων της ΕΕ «Fit for 55» για τον μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας.
• Αποτελεί μια προσπάθεια ευθυγράμμισης των πολιτικών της ΕΕ για το κλίμα, την ενέργεια, τη χρήση της γης, τις μεταφορές και τη φορολογία.
• Στόχος είναι η μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
• Η δέσμη μέτρων αποτελείται από δεκατρείς προτάσεις. Οκτώ από αυτές είναι αναθεωρήσεις των υφιστάμενων νομοθεσιών και πέντε είναι νέες προτάσεις.
• Το σχέδιο της ΕΕ πρέπει να συνοδεύεται από περαιτέρω μέτρα και στόχους, μεταξύ των οποίων:
  • Ξεχωριστό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS) για κτίρια και οδικές μεταφορές και επέκταση του τρέχοντος ETS σε ορισμένες θαλάσσιες εκπομπές.
  • Μείωση κατά 55% των εκπομπών από τα αυτοκίνητα έως το 2030 και 100% μείωση των εκπομπών για τα νέα αυτοκίνητα έως το 2035, η οποία θα ισοδυναμούσε με απαγόρευση πωλήσεων νέων αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης.
  • Αύξηση του στόχου για μερίδιο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από 32% σε 40%.
  • Νέοι στόχοι ενεργειακής απόδοσης για το 2030 – 36% για την τελική κατανάλωση.

• Η μετάβαση έρχεται μαζί με ένα υψηλό κόστος για την Ευρωπαϊκή Αγορά, αλλά και με κινδύνους στρεβλώσεων οι οποίες πρέπει να ελεγχθούν.

• Είναι εξαιρετικά κρίσιμο η δέσμη πολιτικών να διέπεται από κανόνες που:
  • Δεν θα επιτρέπουν αποκλεισμούς.
  • Θα εντάσσουν τη βιωσιμότητα του κλάδου.
  • Θα ευθυγραμμίζονται με το σκεπτικό μιας πραγματικά δίκαιης και ομαλής μετάβασης.

Υποστηρίζοντας ξεκάθαρα τους στόχους της ΕΕ σε συμφωνία με τη στρατηγική CLEAN FUELS FOR ALL, ο ΣΕΕΠΕ έχει διαμορφώσει ρεαλιστικές και εμπεριστατωμένες θέσεις αναφορικά με:

• Το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων για τις Μεταφορές
• Την Οδηγία για τη φορολόγηση των Ενεργειακών Προϊόντων
• Την Οδηγία Ενεργειακής Αποδοτικότητας και
• Την Οδηγία για τη χρήση των ΑΠΕ (RED II)

• Σχετικά με το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων για τις Μεταφορές:
  • Καμία μεμονωμένη πολιτική δεν θα είναι επαρκής για μια δυναμική αλλαγή στον τομέα των καυσίμων.
  • Απαιτείται στενός συντονισμός ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο, δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή είναι παγκόσμιο πρόβλημα. Είναι λάθος η αντίληψη ότι η Ευρωπαϊκή αγορά μπορεί επωμιστεί το κόστος της πράσινης μετάβασης, χωρίς σημαντική υποστήριξη σε ένα παγκοσμίως ανταγωνιστικό περιβάλλον.
  • Η αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου μέτρου (Εμπορίας Ρύπων) θα είναι περιορισμένη, καθώς δεν μπορεί να δώσει κίνητρα για επενδύσεις και την κλιμάκωση καυσίμων χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

• Σχετικά με την Οδηγία για τη φορολόγηση των Ενεργειακών Προϊόντων:
  • H φορολογία των καυσίμων και της ενέργειας πρέπει να μεταρρυθμιστεί με την προοπτική μείωσής της, καθώς αυτό μπορεί να βοηθήσει τόσο την κοινωνία, όσο και την επιχειρηματικότητα.
  • Είναι σημαντικό να υπάρξει εναρμόνιση της φορολογίας από την ΕΕ σε όλα τα κράτη – μέλη και να καθοριστούν σαφή κριτήρια βιωσιμότητας για τα καθαρότερα καύσιμα.

• Σχετικά με την Οδηγία Ενεργειακής Αποδοτικότητας:
  • Θα πρέπει να ελαφρυνθεί το κόστος που απορρέει από τα Καθεστώτα Επιβολής Υποχρέωσης Ενεργειακής Απόδοσης, το οποίο αδίκως επιμερίζεται στις εταιρίες πετρελαιοειδών στην Ελλάδα, δεδομένου ότι οι εταιρίες του Κλάδου ελάχιστα μπορούν να επηρεάσουν τον προσδοκώμενο στόχο.
• Σχετικά με την Οδηγία για τη χρήση των ΑΠΕ (RED II):
  • Οι πρωταρχικές αλλαγές που έχει προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον τομέα των μεταφορών είναι να αυξήσουν τη φιλοδοξία των στόχων, να μετατρέψουν τον ενεργειακό στόχο σε στόχο έντασης των αερίων του θερμοκηπίου και να εισαγάγουν έναν νέο στόχο για ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης – είναι υπό διαμόρφωση και χρήζει περαιτέρω ανάλυσης και άμεσης συνεργασίας της Πολιτείας με τους Φορείς.
  • Σε κάθε περίπτωση πρέπει να προστατευτεί ο Καταναλωτής από ενδεχόμενες αυξήσεις κόστους που πιθανώς θα προκύψουν εξαιτίας αυτού του λόγου.
• Σχετικά με το Πλαίσιο ενισχύσεων και χρηματοδότησης:
  • Θα απαιτηθούν ενισχύσεις στον κλάδο για την προσαρμογή των υποδομών του στα νέα καύσιμα και ενεργειακά προϊόντα, με στόχο την επίτευξη των φιλόδοξων ενεργειακών και κλιματικών στόχων της ΕΕ.
  • Είναι θετική η προσπάθεια της ΕΕ για τη νέα χρηματοδότηση για πρωτοποριακές τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, διπλασιάζοντας το Ταμείο Καινοτομίας.
  • Δεν θα υπάρξει η απαιτούμενη απόδοση, αν η Πολιτεία δεν δημιουργήσει το πλαίσιο για την ενίσχυση και χρηματοδότηση του κλάδου.
  • Οι Εταιρίες Εμπορίας δεν αποτελούν έναν φοροεισπρακτικό μηχανισμό, αλλά έναν απαραίτητο φορέα διάθεσης των νέων, χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος καυσίμων στους καταναλωτές.

Ο ΣΕΕΠΕ παραμένει σύμμαχος της Πολιτείας και της κοινωνίας στον δρόμο προς ένα κοινό βιώσιμο μέλλον.

ΣΕΕΠΕ